بزاق یا آب دهان مایعی است که توسط غده‌های بزاقی دهان تولید و ترشح می‌شود. درصد بالایی (حدود 99 درصد) از این مایع آب بوده و مابقی آن حاوی مقادیری از پروتئین، پتاسیم، سدیم، منیزیم، کلسیم، ایمونوگلوبین و انواع آنزیم‌ها و موسین‌ها می‌باشد. جالب است بدانید که همین درصد بسیار ناچیز بزاق، در از بین بردن باکتری‌ها نقش مهمی داشته و به حفظ سلامت بدن کمک می‌کنند. بدین ترتیب زمانی که شاهد ترشح زیاد بزاق باشیم، یعنی خللی در سلامتی فرد به وجود آمده است.
___________________________________________________________________
حتما بخوانید: فلیپر دندان چیست ؟
___________________________________________________________________
علائم زیاد شدن بیش از حد آب دهان
علاوه بر آنزیم و پروتئین‌های حفاظتی که در بزاق وجود دارد، برخی موارد نیز وجود دارند که به بلع راحت و همچنین هضم غذا کمک می‌کنند. همین موضوع باعث می‌شود در مواقعی که یک غذای خوشمزه (خصوصاً غذای ترش) می‌بینیم، ترشح آب دهان افزایش پیدا کرده و بدن آماده بلعیدن آن غذا می‌شود. همچنین میزان ترشح بزاق در هنگام شب کاهش پیدا می‌کند. بدین ترتیب می‌توان درک کرد که نوسانات میزان ترشح آب دهان در طول روز کاملاً طبیعی است. بدن هر انسان بالغ روزانه بین 1 تا 2 لیتر بزاق ترشح می‌کند.
زمانی که میزان این ترشحات افزایش چشمگیری پیدا می‌کند، درواقع زنگ خطری در بدن شما به صدا درمی‌آید. ترشح زیاد بزاق اگر تنها برای چند روز ادامه داشته باشد، نشان از یک اختلال جزئی در بدن است. در مقابل اگر برای مدتی طولانی احساس کردید که میزان آن بیش‌ازحد مجاز شده است، احتمالاً یک مشکل جدی در سلامتی شما وجود دارد.
به‌طورکلی نحوه تشخیص ترشح بیش از حد بزاق از طریق علائمی همچون تورم، التهاب، خونریزی، عفونت و نازک شدن پوست اطراف دهان، ترک خوردن و پوسته‌شدن لب‌ها، ایجاد بوی بد در دهان، ضعیف شدن حس چشایی و اختلال در گفتار می‌باشد.
علت ترشح بیش از حد بزاق
جمع شدن بیش‌ازحد آب در دهان مشکلات زیادی را به همراه دارد. گاهی ممکن است فرد توانایی کنترل این میزان را نداشته باشد و مقداری آب از دهان او خارج شود. بدین ترتیب بهتر است هر چه زودتر علت ترشح زیاد بزاق را پیدا کرده و اقدام به درمان آن نمود. چند مورد از مهم‌ترین عوامل ایجاد ترشح بیش از حد بزاق به شرح زیر هستند:
- رفلاکس معده
- وجود حفره و پوسیدگی در دندان
- وجود مشکلاتی مانند دررفتگی فک
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان
- وجود زخم، التهاب و آبسه در دهان و دندان
- استفاده از داروهای آرام‌بخش و برخی داروهای ضد تشنج
- ایجاد تغییراتی در دهان مانند استفاده از پروتزها و دندان مصنوعی
- به هم خوردن تعادل هورمون‌ها در دوره‌های خاصی همچون قاعدگی، بارداری و حتی یائسگی
- وجود عفونت در بخش سینوس و یا گلو و همچنین عفونت شدید ناشی از بیماری سل یا هاری
شرایط ایجاد ترشح بیش از حد بزاق
برخی شرایط خاصی نیز وجود دارند که باعث ترشح زیاد بزاق می‌شوند. به‌طور مثال زمانی که زبان رشد زیادی دارد و بزرگ می‌شود، ترشح بزاق و تجمع آن در دهان نیز بیشتر می‌شود. همچنین مشکلاتی مانند ناتوانی ذهنی، فلج مغزی، اوتیسم و سندروم داون نیز بر افزایش میزان ترشح آب دهان مؤثرند. مشکلاتی همچون سکته، پارکینسون، فلج اعصاب صورت و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک نیز می‌توانند از دلایل زیاد شدن بزاق دهان باشند.
روش های برطرف کردن بزاق زیاد
به همان ترتیب که دلایل گوناگونی برای ایجاد ترشح زیاد بزاق وجود دارد، روش‌های گوناگونی نیز برای برطرف کردن آن معرفی شده است. به‌طور مثال اگر ترشح زیاد ناشی از مشکلات عفونی باشد، باید عفونت‌ها را درمان کرد. بدین ترتیب باید با توجه به علت زیاد شدن بزاق دهان، روش درمانی خاصی را در پیش گرفت تا بهبودی کامل حاصل شود.
چنانچه هیچ‌یک از مشکلاتی که به آن اشاره کردیم وجود نداشت و بدون هیچ دلیلی میزان بزاق دهان شما زیاد بود، پزشک درمان‌هایی همچون مصرف دارو، تزریق بوتاکس (جهت فلج کردن اعصاب و ماهیچه و جلوگیری از ترشح)، پرتودرمانی (جهت خشکی دهان) و حتی جراحی (برای برداشتن یا جابه‌جا کردن غدد ترشح‌کننده) را پیشنهاد می‌کند.
چرا ترشح بیش از حد بزاق مضر است؟
اولین مشکلی که با ترشح زیاد بزاق به وجود می‌آید، خارج شدن آن از دهان است. در بسیاری از مواقع فرد نمی‌تواند این حجم از آب دهان را کنترل کند. همین موضوع باعث می‌شود که فرد تمایلی برای گفتگو نداشته باشد تا بتواند بزاق دهان خود را کنترل کند. بدین ترتیب ممکن است این موضوع حتی بر کارهای روزمره فرد تأثیر بگذارد. از طرف دیگر بزاق زیاد دهان باعث می‌شود که این ترشحات به ریه کشیده شده و به‌مرورزمان احتمال ابتلا به ذات‌الریه را افزایش می‌دهند.
آیا ترشح زیاد بزاق باعث نگرانی می شود؟
در اغلب مواقع افزایش میزان ترشح موقتی است که می‌تواند ناشی از عوارض داروها و یا حتی وجود حساسیت باشد. همچنین در مواقعی ممکن است بدن برای پاک‌سازی خود دچار مشکل شود و با ترشح آب دهان، سعی در حل این مشکل داشته باشد. بدین ترتیب اگر افزایش ترشح موقتی باشد، جای نگرانی وجود ندارد؛ اما اگر این مشکل برای مدت طولانی با شما همراه بود، حتماً باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا دلیل آن را پیدا کنید.
تشخیص ترشح بزاق بیش از حد
پزشک در گام اول برای تشخیص میزان بزاق، وضعیت سلامتی دهان و دندان شما را بررسی می‌کند. سپس اگر مشکلی در دهان و دندان وجود نداشت، علائم دیگری که در کنار ترشح زیاد بزاق دارید را نیز بررسی می‌کند. در برخی مواقع ممکن است احتیاج به آزمایش‌هایی داشته باشید تا در صورت وجود مشکل، از آن مطلع شوید.
درمان بیش از حد ترشح بزاق
چنانچه از مشکلات دهان و دندان رنج می‌برید و به دنبال راهی برای درمان ترشح زیاد بزاق دهان هستید، می‌توانید به دندانپزشکی آریل اعتماد کنید. این مجموعه، به‌عنوان بهترین کلینیک دندانپزشکی دیجیتال در ایران شناخته می‌شود که مشکلات دندان شما را به ساده‌ترین شکل و با کمترین میزان درد و خونریزی درمان می‌کند.
